środa, 28 kwietnia 2021

Wilhelm Tell i jego bunt przeciwko podatkom

Legenda o Wilhelmie Tellu, szwajcarskim bohaterze narodowym, który stał się symbolem walki o wolność osobistą oraz polityczną, sięga korzeniami do średniowiecznej Szwajcarii, a właściwie do buntów podatkowych, które zapoczątkowały utworzenie Związku Wieczystego (the Everlasting League) oraz koniec panowania Habsburgów nad tymi ziemiami.

środa, 21 kwietnia 2021

Jakub Bożydar Wiśniowski - Dwadzieścia jeden powodów, dla których etatyzm jest radykalną i radykalnie niespójną teorią

Po napotkaniu twierdzenia, że pewne stanowisko nieetatystyczne (np. anarchokapitalizm) jest praktycznie niebezpieczne z uwagi na swój radykalny charakter, warto wskazać na rażący radykalizm każdej formy etatyzmu. Następnie, po zasugerowaniu, że to nie radykalizm danej teorii stanowi jej problem, jeszcze bardziej warto wskazać, że etatyzm jest teorią nie tylko radykalną, ale też radykalną w swej niespójności. Wydaje się to odpowiednim opisaniem stanowiska, które twierdzi, między innymi, że:

1. Jedynym pewnym sposobem obrony przed agresją, przemocą i przymusem jest podporządkowanie się ogromnemu, monopolistycznemu aparatowi agresji, przemocy i przymusu.

2. Jedynym pewnym sposobem obrony swoich praw własności jest podporządkowanie się przymusowemu podmiotowi którego reprezentanci nie posiadają żadnego z aktywów składających się na ten podmiot, a mimo to przypisują sobie prawo wywłaszczenia dowolnego prywatnego właściciela dla celów, których wartość i użyteczność wyceniają wyłącznie oni sami.

3. Gospodarka wolnorynkowa, której uczestnicy – chcąc prosperować – muszą zaopatrywać się wzajemnie w produktywne dobra i usługi, a także ponosić pełną odpowiedzialność za swoje potencjalne niepowodzenia, może przetrwać wyłącznie wtedy, gdy podda się ją regulacji monopolistycznej grupy osób bezproduktywnych, które zawsze mogą obciążyć osoby produktywne kosztami swoich błędów i porażek.

sobota, 17 kwietnia 2021

Prospera - wolne miasto w Hondurasie


"Próspera to nie miejsce, to platforma. To rząd ze statutem, prawami, ustawodawcami, urzędnikami, kontraktami, partnerstwami itp. Każdy może stać się częścią Próspery - jeśli ktoś ma ziemię w zupełnie innej części Hondurasu i chce być częścią Próspery, to może. Jak dotąd tylko Roatan jest jedynym miejscem, który przystąpił do platformy, ale to może się zmienić."

Konkretna korporacja zaangażowana w Próspera to Honduras Próspera Inc (dalej: HPI), a jej założycielem i CEO jest Erick Brimen.

Brimen pochodzi z Wenezueli, gdzie jako nastolatek krótko flirtował z socjalizmem i chavismo, zanim „rzeczywistość… otworzyła mi oczy na to, jak bardzo się myliłem”. Wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, zajął się finansami, awansował w szeregach, założył firmę ubezpieczeniową w Kolumbii i ostatecznie założył korporację „inwestującą w projekty społeczne” o nazwie NEWay Capital, aby promować wzrost w Ameryce Łacińskiej. Próspera zaczynał jako jeden z projektów NEWay i szybko wyrósł na osobną i bardziej ambitną firmę.
HPI otrzymuje pewne fundusze od Pronomos Capital, którzy są dokładnie takimi ludźmi, jakich można by się spodziewać do założenia własnego miasta. Pronomos to grupa libertarian z Doliny Krzemowej zainteresowanych konkurencyjnym rządzeniem; ich witryna przewiduje „demokratyczny wybór podmiotów zarządzających, nowe start-upowe społeczności zatwierdzone przez istniejące państwa oraz zupełnie nowe inwestycje w niezajętych obszarach, takich jak pełne morze lub ciała niebieskie”. Część z nich to weterani Seasteading Institute, którzy chcieli stworzyć miasta czarterowe na pływających platformach na wodach międzynarodowych. Pronomos jest zarządzany przez byłego szefa SI Patri Friedmana (wnuka Miltona Friedmana, syna Davida Friedmana), a ich doradcami są potentat kryptowalut / VC / otwarty libertarianin Balaji Srinivasan, legendarny inwestor venture capital, Naval Ravikant i wielu innych pozornie bogatych i sławnych ludzi o którym wiem mniej. Myślę, że wszyscy bylibyśmy rozczarowani Peterem Thielem, gdyby w jakiś sposób nie był w to zaangażowany, a wygląda na to, że w rzeczywistości jest głównym fundatorem Pronomos.
Szczegółowe informacje w linku.
https://astralcodexten.substack.com/p/prospectus-on-prospera
Na razie są wybudowane trzy testowe obiekty, ale tak będzie wyglądało wkrótce 





środa, 14 kwietnia 2021

Umowa Społeczna

§ 1

Zrzeknę się na rzecz Rządu pewnego procentu mojej własności. Rząd będzie ustalał wielkość tego procentu i może być on liczony od moich dochodów, wartości moich nieruchomości, wartości moich zakupów, czy używając dowolnych innych kryteriów, które Rząd sam wybierze, oraz będzie mógł je w dowolnej chwili zmienić. Aby pomóc Rządowi w określeniu tego procentu, będę używał nadanych przez Rząd numerów identyfikacyjnych.

§ 2

Ograniczę swoje zachowania tylko do takich, jakie określi Rząd, będę konsumował tylko te substancje, na które Rząd zezwoli, ograniczę swe czynności seksualne tylko do takich, na które pozwala Rząd, porzucę wierzenia religijne, które są sprzeczne z rządowym określeniem poprawności. Będę korzystał ze swojej własności tylko w sposób określony przez Rząd.

§ 3

Na żądanie, zrzeknę się swej wolności na czas, który określi Rząd. Podczas tego czasu będę służył Rządowi w dowolny sposób, wliczając w to służbę wojskową, w której będzie wymagać się, abym zabijał, albo poświęcił własne życie.

§ 4

Rząd pozwoli mi na poszukiwanie pracy, pod warunkiem poddania się ograniczeniom, które sam określi. Ograniczenia te mogą utrudnić mi wybór zawodu, czy wyeliminować stawki płacowe, na które się zgodzę.

§ 5

W rewanżu za to wszystko, Rząd zaoferuje mi pewne usługi. Rząd określi naturę tych usług i będą one mogły zostać w dowolnej chwili zmienione. Rząd może próbować bronić mojego życia i własności, ale nie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, gdy mu się to nie uda. Rząd może zabronić mi obrony własnego życia lub własności.

§ 6

Rząd określi, czy mogę wybierać określonych urzędników i na jakich kandydatów będę mógł głosować. Wpływ mojego głosu jest odwrotnie proporcjonalny do ilości głosujących i pojmuję, że zazwyczaj będzie znikomy. Zgadzam się nie pociągać do odpowiedzialności żadnych urzędników za działania wbrew moim interesom, czy złamanie obietnic, nawet jeśli te obietnice miały wpływ na moje głosowanie.

§ 7

Zgadzam się, że Rząd może w dowolnej chwili zmienić powyższe warunki i pociągnąć mnie do odpowiedzialności, jeśli ich nie spełnię. Rząd może wejść, przeszukać i zająć mój dom oraz inną własność bez mej zgody czy wiedzy, aby zapewnić wypełnianie tych warunków, oraz że Rząd może w dowolnej chwili skonfiskować moją własność, uwięzić mnie albo zabić, zachowując kompletną bezkarność.

Podpis nie jest wymagany. Samo istnienie oznacza zgodę na warunki tej umowy.

Autor: Joseph Knight, zmodyfikował: Mike Blessing (przetłumaczył Maciej Miąsik)
http://www.miasik.net/articles/umowa.html

sobota, 10 kwietnia 2021

Waco. A new revelations


Jiaolong - prywatne miasto w Chinach

W "Umownej naturze miasta" Qian Lu opisuje Jiaolong, niezwykłe prywatne miasto w Chinach. Jiaolong jest małe, ma około 4,3 km kwadratowych i liczy 100 000 mieszkańców, ale cała infrastruktura, w tym energia elektryczna, kanalizacja, drogi, apartamenty, centra handlowe, akwarium, budynki biurowe i hotele zostały zbudowane prywatnie. Zarządzająca firmą, Jiaolong Co., ma prawa do planowania i co najważniejsze, pobiera 25% całego podatku od nieruchomości, co oznacza, że przejmuje część wzrostu wartości generowanego przez swoje inwestycje.

Jiaolong to miasto zbudowane i obsługiwane przez korporację biznesową. Jest to rzadkie w Chinach, ponieważ w większości przypadków za urbanizację odpowiada lokalny samorząd miejski. W prawie wszystkich miastach rząd opracowuje plany przestrzenne i miejskie, przejmuje grunty rolników, buduje infrastrukturę miejską, sprzedaje grunty deweloperom i producentom mieszkań, obsługuje komisariaty policji, szpitale, szkoły i uniwersytety. Trzymając monopolistyczną władzę opartą na przymusie, rząd jest w stanie łączyć zasoby za pomocą dekretów i utrzymywać koszty transakcji na niskim poziomie.

... Urbanizacja Jiaolong nie opiera się na przymusie, ale na serii umów z rządem Shuangliu, firmami, rolnikami, mieszkańcami i innymi odpowiednimi stronami. Jako główny wykonawca Jiaolong Co. jest w stanie uprościć sieć umów i zmniejszyć koszty koordynacji. Podstawowe kontrakty to umowa inwestycyjna z lokalnym samorządem dotycząca przeniesienia praw do planowania oraz szereg umów z samorządem i firmami w celu podziału podatku. Umowy o podziale podatków określają prawa do dochodów Jiaolong, tak aby Jiaolong mógł dzielić się nadwyżką z rozwoju obszarów miejskich i budowy infrastruktury. Dzielenie się umowami również motywuje samorząd Shuangliu do świadczenia usług publicznych, w tym ochrony praw własności. Seria umów przenosi prawa do planowania, użytkowania gruntów i prawa do dochodów na Jiaolong Co., a tym samym obejmuje efekty zewnętrzne budowy infrastruktury i rozwoju miast. Z perspektywy zmian instytucjonalnych, Jiaolong jest przykładem urbanizacji opartej na kontraktach, a nie na przymusie, przy czym to drugie jest typowym podejściem w Chinach.

https://marginalrevolution.com/marginalrevolution/2021/03/chinas-private-city.html

środa, 7 kwietnia 2021

Nowa Zelandia - Wolnorynkowe reformy gospodarcze

W 1959 roku Nowa Zelandia była jednym z najbogatszych krajów na świecie, miała trzeci najwyższy poziom życia wśród krajów OECD (po USA i Szwajcarii). Jednak jak stwierdził Rogerr Kerr, dyrektor New Zealand Business Roundtable, „XX wiek to ciągłe zjeżdżanie w dół: rozrastanie się państwa opiekuńczego, regulacje rynku pracy i wzrastający protekcjonizm”. Po pomyślnej dekadzie lat 60. wzrost PKB Nowej Zelandii spowolnił już w połowie lat 70., by w roku fiskalnym 1977/789 spaść o 2,7 procenta. Państwo było wszechobecne. W początkach lat 80. państwowe departamenty odpowiadały za wytwarzanie ponad 12 proc. PKB i około 20 procent inwestycji brutto w Nowej Zelandii, a aż jedna trzecia siły roboczej była zatrudniona w szeroko rozumianym sektorze publicznym. Państwo było właścicielem m.in. największych banków, towarzystw ubezpieczeniowych, całego sektor telekomunikacyjnego, energetycznego, węglowego, rafinerii, wodociągów, gazociągów, sektora transportowego, w tym kolei, autobusów, linii lotniczych, lotnisk, narodowej linii transportu morskiego, portów, sieci hoteli turystycznych, systemu pocztowego, ponad połowy lasów i było głównym inwestorem w rolnictwie. To nie mogło dobrze funkcjonować. W latach 1978-1980 bezrobocie w Nowej Zelandii nadal rosło, a inflacja pozostawała na wysokim poziomie 13 proc. W obliczu kryzysu gospodarczego na początku lat 1980., opierając się na popularnej wtedy teorii Keynesa, konserwatywny rząd Partii Narodowej pod przywództwem Roberta Muldoona uruchomił olbrzymi program „Think Big”. Polegał on na inwestowaniu przez państwo w wielkie przemysłowe projekty inżynieryjne, takie jak zakłady chemiczne, petrochemiczne, huty, zapory wodne. Większość z tych inwestycji okazało się być nieudanymi, powiększając deficyt finansów publicznych i zadłużenie państwa w kolejnych latach. Skutkiem tych działań sytuacja jeszcze się pogorszyła, gdyż powiększał się deficyt płatniczy z zagranicą i szybko wzrastało zagraniczne zadłużenie państwa, które swój szczyt osiągnęło w 1985 roku na niebezpiecznym poziomie 56,5 proc. PKB. Program „Think big” spowodował, że dług publiczny w ciągu dekady wzrósł lawinowo z 4 mld NZ$ do 28 mld NZ$. W rezultacie rosła inflacja (do 16 proc. w 1982 roku) i poziom bezrobocia.
...
http://www.pafere.org/userfiles/image/edukacyjne/wrg-nowazelandia.pdf


sobota, 3 kwietnia 2021

Nathan Lewis - Upadek Rzymu

Fragment książki Nathana Lewisa "The Magic Formula". Opisuje on w skrócie, jak upadek Cesarstwa Rzymskiego można postrzegać jako konsekwencję niestabilnej władzy prowadzącej do złej polityki gospodarczej. Bardziej szczegółowe (ale wciąż krótkie) studium tematu można znaleźć tutaj:“How Excessive Government Killed Ancient Rome,” by Bruce Bartlett

Ostatni cesarz Złotego Wieku Rzymu, Marek Aureliusz (161-180 A.D.) walczył o utrzymanie niskich podatków i stabilnej wartości pieniądza Augusta. Neron zredukował zawartość srebra w denarze ze 100% do 90% w 64 r. n.e.; mogło to być odpowiedzią na wydatki po wielkim pożarze Rzymu w tym roku. Trajan (98-117) zredukował denara do 85% srebra, prawdopodobnie dostosowując go do oficjalnych przeliczników bimetalicznych i do cen rynkowych złota i srebra. Skarb państwa odbudował rezerwę 675 milionów denarów (równowartość 197 000 kilogramów złota) podczas pokojowego panowania przybranego ojca Marka Aureliusza, Antonina Piusa. Seria inwazji niemieckich barbarzyńców spowodowała długą wojnę podczas rządów Marka, która zredukowała tę sumę. W samym Rzymie wybuchło kilka plag (być może ospa lub odra), powodując do 2000 zgonów dziennie w stolicy. Szacuje się, że całkowita liczba zgonów wyniosła pięć milionów, a wojsko zostało zdziesiątkowane. W czasach, gdy rządowe finansowanie dłużne nie istniało, pozostało podnoszenie podatków, sprzedaż aktywów i deprecjonowanie monet jako realne alternatywy. Starając się uniknąć podniesienia podatków, Marcus sprzedał nawet własne dobra osobiste w celu sfinansowania wydatków państwa. Kiedy ta droga została ostatecznie wyczerpana, obniżył w monetach zawartość srebra do 75%. Po ośmiu latach obozowania na polu bitwy Marcus wrócił ostatecznie do Rzymu.